Triển khai khẩn cấp các biện pháp

Từ tháng 10/2023 đến nay, dọc trục bản Nong Sơn, Cao Sơn theo hướng Tây Bắc, Đông Nam xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn, trên diện tích khoảng 1,5-2ha, liên tiếp xảy ra 8 hố sụt có độ rộng từ 1-20m, chiều sâu từ 2-10m tại các vị trí ao cá, gầm sàn nhà, công trình phụ trợ, đường giao thông nội bản…

Ngoài ra, còn xuất hiện một số vết nứt chiều rộng từ 10-20cm tại vị trí chuồng trại, sân nhà của Nhân dân trong vùng. Sụt lún đất đã gây thiệt hại về nhà ở, đường giao thông, nguy hiểm đến tính mạng, gây hoang mang cho nhiều hộ dân trên địa bàn.

Để ứng phó hiện tượng sụt lún, UBND tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thường xuyên cập nhật, tổng hợp tình hình thiệt hại do thiên tai, tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo khắc phục kịp thời. Phối hợp với các sở, ngành có liên quan tham mưu đề xuất kinh phí thực hiện dự án di chuyển, sắp xếp điểm dân cư cho Nhân dân bản Nong Sơn, Cao Sơn xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn.

Giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, điều tra, khảo sát, đánh giá, xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp phòng tránh, khắc phục sụt lún đất tại bản Nong Sơn, Cao Sơn xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn. Hướng dẫn UBND huyện Mai Sơn các thủ tục về đất đai, môi trường để đảm bảo đủ điều kiện lập đề xuất chủ trương đầu tư dự án khi có văn bản đề nghị của huyện. Hướng dẫn Công ty cổ phần nông nghiệp Chiềng Sung trả lại đất với diện tích dự kiến bố trí sắp xếp điểm dân cư cho Nhân dân bản Nong Sơn, Cao Sơn xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn.

UBND huyện Mai Sơn theo dõi chặt chẽ diến biến sự cố, trường hợp phát hiện nguy cơ mất an toàn tổ chức di dời, đồng thời báo cáo UBND tỉnh và các cơ quan có thẩm quyền để xử lý kịp thời. Chủ động triển khai công tác ứng phó theo phương châm “4 tại chỗ”, hỗ trợ các hộ phải di dời đến nơi an toàn, bố trí, đảm bảo hậu cần cho Nhân dân tại nơi sơ tán. Rà soát chi tiết địa điểm mới về nguồn gốc đất đai, quy hoạch điểm dân cư nông thôn và các nội dung khác đảm bảo đủ điều kiện để đề xuất xây dựng dự án tái định cư mới.

Khoanh định độ sâu, diện phân bố sụt lún

Theo lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, thực hiện nhiệm vụ UBND tỉnh giao, Sở Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, UBND huyện Mai Sơn, UBND xã Chiềng Sung và Tổ chuyên gia - Viện khoa học Địa chất và khoáng sản Việt Nam thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường tiến hành kiểm tra, khảo sát thực địa, xác định nguyên nhân, khoanh vùng và đề xuất giải pháp phòng tránh, khắc phục sụt lún đất tại xã Chiềng Sung.

Kết quả kiểm tra, khảo sát sơ bộ của Đoàn kiểm tra cho thấy: Hiện tượng sụt lún xuất hiện trên địa bàn bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung có thể là kết quả của quá trình sập, sụt karst (hố sụt ở vùng có đá vôi) ngầm điển hình với các hố sụt miệng tròn, đường kính từ 4-7m, sâu từ 2-7m. Hiện tượng này được kích hoạt sau khi điểm sụt lún thứ nhất bị mất nước, sau đó xuất hiện hàng loạt các hố sụt tiếp theo kéo dài theo phương Tây Bắc - Đông Nam trên diện tích khoảng 1,5-2ha (rộng 100m, dài 150-200m).

Theo tài liệu địa chất đã công bố, bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung nằm trên khu vực phân bố đá vôi của hệ tầng Đồng Giao. Ngoài ra, khu vực này còn chịu ảnh hưởng của đới đứt gãy Sông Đà làm cho đá bị dập vỡ, nứt nẻ mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho hiện tượng karst hóa phát triển. Phương phát triển của các hố sụt trùng với phương kéo dài của thung lũng được hình thành do hoạt động của hệ thống đứt gãy phương Tây Bắc - Đông Nam đã xác định được trong công tác đo vẽ địa chất trước đây.

Tác nhân chính gây ra hiện tượng karst hóa là nước mưa chứa CO2 hòa tan ngấm vào đất đá, dẫn đến ăn mòn hóa học các khối đá vôi, tạo ra các hệ thống hang động ngầm. Khi gặp điều kiện thời tiết đặc thù như mưa lớn kéo dài, thời tiết khô hạn hoặc do xây dựng nhiều công trình có tải trọng lớn trên bề mặt, khai thác nước dưới đất quá mức sẽ làm mực nước hạ thấp, tạo ra các lỗ hổng trong kết cấu đất, tăng tải trọng lên trần hang dẫn đến khả năng sập, sụt, sụp đổ trần hang. Do đó, trên các vùng đá vôi, việc xảy ra hiện tượng sụt lún, sập sụt, xuất hiện hố sụt (còn được gọi là “hố tử thần”) là hết sức phổ biến.

Tuy nhiên, kết quả kiểm tra thực địa sơ bộ và tài liệu địa chất chưa đủ cơ sở để xác định chính xác nguyên nhân gây ra hiện tượng sụt lún, cũng như diện phân bố của hệ thống karst ngầm tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn.

Hiện tượng sập sụt này có một số dấu hiệu báo trước như xuất hiện những hố sụt nhỏ có dấu hiệu loang ra lớn dần, tường nhà bị nứt vỡ, mái nhà bị cong vênh, lúc sắp xảy ra sập sụt thì hay có tiếng động, nổ lớn ở trong lòng đất… Qua khảo sát, các dấu hiệu này đều đã xuất hiện trên địa bàn bản Nong Sơn trước khi sụt lún xảy ra.

Theo đánh giá ban đầu, những vùng đã từng xuất hiện hiện tượng sụt lún, sập sụt, xuất hiện hố sụt “hố tử thần”, khả năng rất cao trong tương lai sẽ tiếp tục có các hố sụt tiếp theo. Do đó, không loại trừ khả năng hiện tượng sụt lún có thể còn tiếp tục diễn ra phức tạp, bất thường trên khu vực bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung trong thời gian tới.

Hiện nay, Sở Tài nguyên và Môi trường đang khẩn trương phối hợp với Viện Khoa học Địa chất, khoáng sản Việt Nam triển khai nhiệm vụ Điều tra, khảo sát, đánh giá, xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp phòng tránh, khắc phục sụt lún tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn. Trên cơ sở kết quả nhiệm vụ, sẽ xác định chính xác nguyên nhân, khoanh định chính xác độ sâu, diện phân bố, phát triển của các hệ thống hang động karst ngầm, từ đó, đề xuất các nhóm nhiệm vụ, giải pháp khắc phục hiệu quả.

Quốc Tuấn