Thực hiện Quyết định số 1008/QĐ-TTg ngày 02/06/2016 của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Đề án "Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025". UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 120/KH-UBND ngày 03/7/2017 về thực hiện Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số tỉnh Sơn La giai đoạn 2017 ­- 2020, định hướng đến 2025”; Kế hoạch số 152/KH-UBND ngày 31/5/2022 của UBND tỉnh về triển khai giai đoạn 2 thực hiện Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non và học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến 2025” trên cơ sở tiếng mẹ đẻ của trẻ; HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 61/2023/NQ- HĐND ngày 20/7/2023 về chính sách hỗ trợ giáo viên tiểu học dạy tăng cường tiếng việt cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 1, 2, 3 thuộc xã khu vực III và các bản đặc biệt khó khăn thuộc xã khu vực II, khu vực I trên địa bàn tỉnh Sơn La đến năm 2025.

UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các địa phương xây dựng kế hoạch thực hiện Đề án phù hợp với điều kiện thực tiễn của đơn vị theo giai đoạn và trong từng năm học, trong đó lồng ghép các nội dung triển khai thực hiện Đề án Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số (DTTS) trên địa bàn các xã, phường; nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục mầm non, tiểu học; triển khai các chính sách đẩy mạnh xã hội hóa, tích cực huy động mọi tổ chức, cá nhân tham gia tập trung đầu tư phát triển giáo dục mầm non, tiểu học ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; tổ chức thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách của nhà nước, của tỉnh đối với phát triển giáo dục mầm non, giáo dục tiểu học; chính sách đối với cán bộ quản lý, giáo viên, trẻ mầm non và học sinh tiểu học; thực hiện hiệu quả các chính sách của tỉnh đối với giáo viên mầm non, tiểu học; thực hiện giáo dục song ngữ; tiếp tục duy trì và thực hiện có hiệu quả việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học người DTTS trên cơ sở tiếng mẹ đẻ của trẻ; tập trung các chính sách ưu tiên đối với giáo viên công tác tại vùng khó khăn.

Hiệu quả từ triển khai Đề án Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non và học sinh tiểu học người dân tộc thiểu số.

Với mục tiêu tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học người DTTS, bảo đảm các em có kỹ năng cơ bản trong việc sử dụng tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục mầm non, chương trình giáo dục tiểu học; tạo tiền đề để học tập, lĩnh hội tri thức của các cấp học tiếp theo; góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững vùng đồng bào các DTTS, đóng góp vào sự tiến bộ, phát triển của đất nước. UBND tỉnh đã chỉ đạo Ngành Giáo dục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến về mục đích, ý nghĩa và sự cần thiết của Đề án nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, các bậc cha mẹ, học sinh, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và cộng đồng đối với việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học người DTTS.

Thiết kế và triển khai các chuyên mục, chuyên trang trên các phương tiện thông tin đại chúng nhằm hỗ trợ cho cha, mẹ trẻ và cộng đồng trong việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ em bằng nhiều hình thức như thông qua các buổi họp phụ huynh, loa đài phát thanh của bản, xã; góc truyền thông tại nhóm, lớp, nhà trường; các hoạt động ngoại khóa, lễ hội tổ chức tại các điểm trường; phối hợp với các trưởng bản để tuyên truyền tại các buổi họp, sinh hoạt thôn, bản, các trang Facebook, Fanpage, Zalo, cổng thông tin điện tử của Ngành Giáo dục và Đào tạo. Đến nay, 100% các đơn vị trường học trong tỉnh đã tuyên truyền, hỗ trợ các bậc cha, mẹ trong việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ em. Sử dụng nguồn tài liệu của Bộ, của tỉnh về tăng cường tiếng Việt để bồi dưỡng, tập huấn cho cha, mẹ trẻ em là người DTTS, thường xuyên nói chuyện, giao tiếp, chơi với trẻ; khuyến khích phụ huynh tham gia vào các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ do trường tổ chức góp phần xây dựng môi trường tiếng Việt tại gia đình và cộng đồng. Vận động các gia đình người DTTS tạo điều kiện cho con em đến trường, lớp và học 2 buổi/ngày, bảo đảm và duy trì tỷ lệ chuyên cần. Ngành Giáo dục đã tích cực phối hợp với cùng các sở, ban, ngành, các tổ chức đoàn thể vận động các gia đình người dân tộc thiểu số cho trẻ đến trường nhằm đảm bảo tỷ lệ huy động trẻ ra lớp, tỷ lệ chuyên cần đồng thời để trẻ có nhiều cơ hội, thời gian tăng cường tiếng Việt.

Đồng thời, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các Phòng Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các đơn vị trường học trong tỉnh tích cực trong công tác tham mưu với các cấp, các ngành, quan tâm hỗ trợ đầu tư đủ nguồn tài liệu, học liệu cho giáo viên và trẻ; chỉ đạo các nhà trường khai thác sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, đặc biệt là các phương tiện hỗ trợ phát triển kỹ năng nghe, nói, làm quen với việc đọc viết tiếng Việt, giúp hỗ trợ, phát triển tốt khả năng sử dụng tiếng Việt ở trẻ; thường xuyên tổ chức rà soát, bổ sung học liệu, tài liệu có nội dung tăng cường tiếng Việt cho trẻ; tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục sử dụng cuốn tài liệu chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ vùng dân tộc thiểu số được Bộ Giáo dục và Đào tạo tập huấn hàng năm; tăng cường học liệu, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi; xây dựng môi trường tiếng Việt thông qua tổ chức rà soát thực trạng học liệu, trang thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi cho trẻ em trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục tiểu học thuộc vùng DTTS của tỉnh

Kết quả trong giai đoạn 2016 - 2025 đã có 217 trường mầm non được đầu tư trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi (đạt 100%); có 78,5% nhóm/ lớp đủ trang thiết bị đồ dùng đồ chơi phục vụ các hoạt động tăng cường tiếng Việt; số trường tiểu học có đủ đồ dùng theo quy định đạt 90%; số học sinh được học theo các tài liệu hướng dẫn tăng cường tiếng Việt cho học sinh tiểu học vùng DTTS đạt 100%; số trường tiểu học có nhà bếp phục vụ bán trú đạt 71,6%; trường có thư viện đạt chuẩn đạt 46,6%, điểm trường có tủ sách lưu động/tủ sách lớp học đạt 68%; trường tiểu học được kết nối mạng Internet đạt 98,3%; 100% các xã, phường có cơ sở giáo dục xây dựng mô hình tăng cường tiếng Việt cho trẻ DTTS và duy trì tốt môi trường tiếng Việt trong và ngoài lớp học đa dạng, phong phú tạo cơ hội cho trẻ được khám phá, trải nghiệm và trau dồi vốn tiếng việt; tận dụng các điều kiện cơ sở vật chất sẵn có tại trường để giao nhiệm vụ cho trẻ em, khuyến khích trẻ tích cực giao tiếp, tương tác với các bạn, cô giáo và người lớn bằng tiếng Việt nhằm giúp trẻ tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp chuẩn bị tâm thế vào lớp một.

Bên cạnh đó, công tác bồi dưỡng cho cán bộ giáo viên được tổ chức thường xuyên kết hợp lồng ghép với các lớp tập huấn modull ưu tiên, nâng cao về “giáo dục phát triển ngôn ngữ”, qua đó giúp giáo viên nắm nội dung và phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong giáo dục phát triển ngôn ngữ và tăng cường tiếng Việt theo hướng lồng ghép, tích hợp chủ đề, để hình thành các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết tiếng Việt cho trẻ; trong đó chú trọng việc bồi dưỡng tại trường và vai trò tự học của giáo viên; các cơ sở giáo dục khuyến khích, tạo điều kiện, bố trí cho giáo viên đi học các lớp bồi dưỡng tiếng dân tộc (Thái, Mông) ngoài giờ, để hỗ trợ giáo viên nâng cao chất lượng tăng cường tiếng Việt cho trẻ em vùng DTTS; giáo viên căn cứ vào khung chương trình và tình hình thực tế để tăng thời lượng dạy tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học còn hạn chế tiếng Việt; sử dụng đa dạng các tình huống dạy trẻ giao tiếp bằng tiếng Việt, đặc biệt là trẻ mầm non, học sinh tiểu học là dân tộc ít người (Mông, Khơ mú, La ha, Xinh mun, Lào, Kháng, Dao). Đối với các trường tiểu học không thể tổ chức dạy học tăng buổi trong tuần hoặc dạy học 2 buổi/ngày cho học sinh lớp một, thực hiện điều chỉnh nội dung, thời lượng dạy học của các môn học khác để tập trung dạy học tiếng Việt cho học sinh.

Thời gian tới, tỉnh Sơn La sẽ tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức, tạo môi trường giao tiếp tích cực tại gia đình và cộng đồng; chuẩn bị môi trường hỗ trợ tăng cường tiếng Việt cho trẻ tại nhà theo bộ tiêu chí Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu học liệu, băng đĩa hình về tăng cường tiếng Việt. Đảm bảo thực hiện chính sách hỗ trợ cho giáo viên dạy tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu số. Chú trọng công tác bồi dưỡng đội ngũ, tăng cường tập huấn thực hành, bồi dưỡng phương pháp và kỹ năng tổ chức các hoạt động tăng cường tiếng Việt cho giáo viên. Đối với giáo dục tiểu học, chú trọng đến các giải pháp có hiệu quả cao như làm tốt công tác chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ trước khi vào lớp 1; dạy học theo hướng tăng thời lượng môn Tiếng Việt; dạy học tăng cường Tiếng Việt cho học sinh vùng DTTS theo tài liệu đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định.

Như Thủy