Cây chè được trồng trên Cao Nguyên Mộc Châu từ cách đây khoảng hơn 200 năm, vườn chè 57 cây chè Shan tuyết cổ thụ đã được cấp Giấy chứng nhận là Cây di sản Việt Nam. Đến năm 1958, cây chè tiếp tục được Nông trường Quân đội đưa vào trồng. Trải qua 65 năm, Chè Mộc Châu đã phát triển trở thành vùng nguyên liệu tập trung lớn nhất tỉnh, diện tích đạt trên 2.000 ha năm 2023, tổng sản lượng chè búp tươi đạt trên 27.000 tấn. Huyện Mộc Châu có nhiều giống chè năng suất, chất lượng cao như: Shan tuyết, Kim tuyên, Bát tiên, Thúy ngọc… Toàn huyện có trên 23 cơ sở chế biến chè của các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh và có trên 80 tên sản phẩm chè các loại. Thị trường tiêu thụ chủ yếu là xuất khẩu sang các nước Trung Đông, Đài Loan, Châu Âu với sản lượng xuất khẩu chiếm khoảng 95%. Những năm gần đây cây Chè cũng tương hỗ mạnh mẽ cho phát triển du lịch với loại hình du lịch nông nghiệp, thăm quan, chụp ảnh vườn chè. Có thể nói, cây chè đã góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế và xã hội, giúp cho hàng ngàn hộ nông dân huyện Mộc Châu có thu nhập ổn định, đảm bảo cuộc sống và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, trước tác động của bối cảnh khách quan, trải qua nhiều thay đổi về công tác quản lý, phân vùng quản lý vùng nguyên liệu, quy hoạch, liên kết, giao khoán đất gắn với vườn chè, việc phát triển cây chè trên địa bàn đang bộc lộ những “điểm nghẽn” là trở lực cho sự phát triển bền vững cây chè.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã dành nhiều thời gian phân tích và làm rõ hơn thực trạng và quá trình phát triển của cây chè trên Cao nguyên Mộc Châu. Đồng thời đi sâu phân tích những “điểm nghẽn” trong phát triển chè ở các khâu, các mối quan hệ mấu chốt giữa nhà nước - doanh nghiệp và người dân, cụ thể: Việc chăm sóc cây chè của một số hộ dân chưa đáp ứng về tiêu chuẩn và chất lượng; diện tích chè đặc sản, chè sản xuất theo công nghệ hữu cơ còn khiêm tốn; Dây chuyền chế biến công suất nhỏ, sức cạnh tranh yếu; chưa tạo dựng được thương hiệu đủ mạnh cũng như các sản phẩm chè đặc sản, tạo chỗ đứng và sức cạnh tranh trên thị trường; thị trường nhỏ hẹp, sản phẩm xuất khẩu chủ yếu là chè thô… Chưa tạo dựng được sản phẩm du lịch gắn cây chè đủ lớn thành thương hiệu góp phần phát triển kinh tế…

Thông qua Hội thảo, đã có nhiều giải pháp được đưa ra để Phát triển sản xuất chè bền vững, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, HTX và người nông dân. Trong đó huyện Mộc Châu sẽ tập trung triển khai các nhiệm vụ như: Định hướng phát triển cây chè, triển khai quy hoạch, tạo điều kiện phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nâng cao thu nhập cho hộ trồng chè và hỗ trợ xây dựng vùng chè để phát triển Khu du lịch quốc gia Mộc Châu ngày càng hấp dẫn du khách; Tăng cường quản lý đất đai, trật tự xây dựng và xử lý kiên quyết các trường hợp vi phạm. Định hướng quy hoạch sản xuất và thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp. Đẩy mạnh công tác quảng bá thương hiệu chè Mộc Châu, xúc tiến đầu tư - thương mại - du lịch;  Hỗ trợ mở rộng thị trường xuất khẩu chè và sản phẩm chè chế biến sâu sang các thị trường có giá trị cao như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, EU, Hoa Kỳ…

Thùy Mai