Luật Tư pháp người chưa thành niên số 59/2024/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 8, ngày 30/11/2024, có hiệu lực thi hành từ kể ngày 01/01/2026. Đây là đạo luật mới, thể hiện tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc, thể chế đầy đủ, đúng đắn quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về "phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em" cũng như đáp ứng chuẩn mực quốc tế, yêu cầu của Liên Hợp quốc về tư pháp người chưa thành niên.

Luật gồm 179 điều, 05 phần và 10 chương. Quy định về xử lý chuyển hướng, hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội; thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố, người bị tạm giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, người bị hại, người làm chứng; thi hành án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên. Luật có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2026, nhưng các quy định của Luật này quy định về hình phạt cảnh cáo, phạt tiền, tù có thời hạn, quyết định trong trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt giảm mức hình phạt đã tuyên, án treo, hoãn chấp hành hình phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện, xóa án tích và các quy định khác có lợi cho người phạm tội quy định tại Chương VI của Luật này được thực hiện kể từ ngày công bố 20/12/2024 (Khoản 2 Điều 179).

Để triển khai thi hành Luật Tư pháp người chưa thành niên trên địa bàn tỉnh đạt hiệu quả, UBND tỉnh yêu cầu Sở Tư pháp, các cơ quan, đơn vị có liên quan và UBND các xã, phường trong toàn tỉnh trong năm 2025 và các năm tiếp theo tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bằng nhiều hình thức phong phú, ứng dụng chuyển đổi số, phối hợp cơ quan báo chí để phù hợp từng đối tượng; tổ chức tập huấn chuyên sâu, bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ cho cán bộ; biên soạn tài liệu phục vụ công tác phổ biến, tập huấn; rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật liên quan; xây dựng các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành theo phân cấp; tổ chức triển khai các đề án phục vụ thi hành Luật; công bố, cập nhật hằng năm danh sách người làm công tác xã hội theo quy định tại khoản 5 Điều 32 của Luật; đồng thời tổ chức kiểm tra việc thi hành Luật và các văn bản hướng dẫn.

Việc triển khai đồng bộ các nhiệm vụ trên nhằm bảo đảm Luật Tư pháp người chưa thành niên đi vào cuộc sống một cách thực chất, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Từ công tác tuyên truyền, tập huấn, biên soạn tài liệu đến việc rà soát, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và kiểm tra thi hành, các sở, ngành, đơn vị địa phương đều có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ, phát huy vai trò, chức năng của mình. Đặc biệt, sự tham gia của hệ thống chính trị và xã hội sẽ tạo nền tảng để nâng cao nhận thức, kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ thực thi, đồng thời bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên. Qua đó, góp phần xây dựng môi trường pháp lý tiến bộ, nhân văn, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ và giữ vững trật tự, an toàn xã hội.

Lê Hồng