Ngày hội là dịp tổ chức giới thiệu, quảng bá thương hiệu "Xoài Yên Châu", tôn vinh người trồng xoài; tạo cơ hội cho người trồng xoài được giao lưu học hỏi, nâng cao kinh nghiệm. Tham dự Ngày hội có các đồng chí Nguyễn Đình Việt, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Hoàng Văn Chất, nguyên Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Tráng Thị Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; Lường Thị Vân Anh, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy; Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam; lãnh đạo một số sở, ngành của tỉnh; tập thể Thường trực Huyện ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ Việt Nam huyện; lãnh đạo các cơ quan, đơn vị cùng đông đảo Nhân dân và du khách.

Ngày hội Xoài Yên Châu là hoạt động thường niên được UBND huyện Yên Châu bắt đầu tổ chức từ năm 2017. Năm nay, huyện Yên Châu tiếp tục lựa chọn bản Khá, xã Sặp Vạt là địa điểm diễn ra các hoạt động chính của Ngày hội. Đây là bản có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng, với hàng chục héc ta cây xoài tròn cổ thụ hàng trăm năm tuổi và nằm trong vùng chỉ dẫn địa lý. Nhất là bản vẫn còn giữ những nếp nhà sàn truyền thống và lưu giữ những nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái như: Lễ hội Đông Sửa; múa xòe, trang phục dân tộc; duy trì các nghề thủ công truyền thống…

Tại Ngày hội, đã diễn ra các hoạt động hấp như: Lễ hội Đông Sửa; Chương trình nghệ thuật với các tiết mục văn nghệ đặc sắc, đậm đà bản sắc văn hóa các dân tộc huyện Yên Châu do các diễn viên Trung tâm Truyền thông - Văn hóa và các hạt nhân văn nghệ cơ sở trong huyện biểu diễn; các hoạt động thi như: trưng bày gian hàng nông sản; thi hái xoài; thi múa xòe; thi trình diễn trang phục dân tộc cách tân và nguyên bản; thi khéo tay hay nghề; các trò chơi dân gian; tham quan trải nghiệm vườn xoài…

Cũng trong Ngày hội, Lãnh đạo Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam đã công bố Quyết định và trao Bằng công nhận 5 cây di sản Việt Nam, gồm: Cây me, cây xoài tại bản Khá, xã Sặp Vạt; cây đa, cây chè tại bản Luông, bản Ôn Ốc, xã Mường Lựm; cây sấu tại bản Nà Ngà, xã Chiềng Hặc. Các cây được công nhận lần này có tuổi đời hàng trăm năm và là chứng nhân lịch sử, gắn bó với đời sống văn hóa - tinh thần của nhiều thế hệ người dân địa phương.

Ngay trong buổi sáng ngày 30/5, các du khách và bà con Nhân dân đã được thăm quan, trải nghiệm Lễ hội “Đông Sửa” tại Khu rừng thiêng của bản. Lễ hội là một bộ phận của tín ngưỡng dân gian, mang yếu tố tâm linh của đồng bào dân tộc Thái. Qua Lễ hội cầu mong cho bà con, người dân trong bản ai cũng khỏe mạnh, mùa màng bội thu. Ông Quàng Văn Phanh - Người uy tín tại Bản Khá, xã Sặp Vạt cho biết: “Đây là Lễ hội đã được ông bà truyền lại từ lâu đời. Hàng năm chúng tôi tổ chức tại khu rừng thiêng này, cầu xin trời đất phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng xanh tốt, cầu chúc cho tất cả bà con trong bản Khá đều khỏe mạnh, cuộc sống bình yên, no ấm, hạnh phúc. Cây ngô, cây lúa, lợn, gà, trâu, bò ngày càng phát triển. Lễ hội là dịp để người dân tỏ lòng thành kính, biết ơn người khai sinh ra Bản, đồng thời cũng là dịp để người dân nghỉ ngơi vui xuân sau thời gian lao động vất vả”.

Bà Mè Thi Bua, một người dân tại bản Khá, xã Sặp Vạt cho biết thêm: “Hàng năm cúng Đông Sửa mỗi hộ sẽ chuẩn bị một tấm vải trắng, tấm vải đỏ, một cái áo Thái, một đôi bòng tay, một gói sôi, một chai rượu, rồi mổ lợn, mổ bò để cúng Đông Sửa. Người dân mong muốn các cháu học giỏi, người dân trong bản khỏe mạnh. Cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu”.

Các đội tham gia phần thi hái Xoài.

Hấp dẫn, sôi động, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách đến xem, trải nghiệm là phần thi hái xoài. Tham gia phần thi có 11 đội thi đến từ các xã, thị trấn. Phần thi hái xoài tại khu vườn của gia đình ông Mè Văn Đức, bản Khá, xã Sặp Vạt. Khu vườn gồm 100 cây xoài, được trồng từ năm 2000, các cây xoài đều sai trĩu quả. Tại đây, 11 đội thi của các xã trên địa bàn thực hiện thi hái là hái xoài bằng sào trên cây cổ thụ và bịt mắt hái xoài. Mỗi đội gồm 2 người: 1 nam và 1 nữ mặc trang phục dân tộc truyền thống thực hiện hái xoài trong thời gian 15 phút, không được trèo, rung cây, bẻ cành, đập quả, gây hại cho cây và chất lượng quả, đội nào hái được nhiều quả hơn thì chiến thắng.

Cũng tại nơi đây, du khách được trải nghiệm hái quả tại các vườn xoài cổ thụ, dưới bóng những cây xoài hàng chục năm tuổi, tán xòe rộng, cành nào cũng sai trĩu quả, tạo thú vị cho du khách về hình thức du lịch trải nghiệm này.

Gian hàng trưng bày nông sản của xã Tú Nang.

Nằm trong chuỗi các hoạt động, dưới những tán xoài cổ của bản Khá, diễn ra phần thi trưng bày gian hàng của 14 đội thi đến từ các xã, thị trấn trên địa bàn. Các gian hàng đều được trang trí theo cách riêng của mỗi địa phương. Đặc biệt, nhiều mâm quả xoài được trang trí bắt mắt, cầu kỳ, với tạo hình đa dạng, mang nhiều ý nghĩa, thu hút Nhân dân đến xem và chọn mua sản phẩm. Ngày hội xoài Yên Châu còn là dịp để các địa phương giới thiệu các sản phẩm nông sản và đồ thủ công mỹ nghệ khác, như rau, mận, chuối, gạo và các công cụ sản xuất, nhạc cụ truyền thống... Tất cả các sản phẩm đều có niêm yết giá, ghi tên, địa chỉ của cá nhân hoặc tập thể sản xuất, chế biến và được thuyết trình về quy trình sản xuất, nguồn gốc xuất xứ sản phẩm...

Chị Hà Thị Hoài, một người con của Yên Châu đang sinh sống và làm việc tại huyện Mộc Châu, cho biết: “Hôm nay trở về tham dự Hội Xoài của quê hương, em cảm thấy rất vui và tự hào về quê hương mình xứng đáng được mệnh danh là quê hương chuối ngọt, xoài thơm, một mảnh đất mà không nơi nào sánh được vị xoài và vị chuối này”. 

Các thí sinh tham gia nội dung thi trình diễn trang phục dân tộc.

Đặc biệt, trong phần thi múa xòe và trình diễn trang phục dân tộc, với sự chuẩn bị chu đáo từ nhạc cụ đến hình thức biểu diễn, các diễn viên không chuyên đã thể hiện những động tác đặc trưng của các điệu xòe cổ kết hợp với các điệu xòe cách tân hài hòa, mạnh mẽ, uyển chuyển, mềm mại, mang đến sự sôi nổi, gần gũi mang đậm hơi thở của cuộc sống và thu hút đông đảo du khách, Nhân dân tay nắm tay nhau thân thiện, cởi mở, nối rộng vòng xòe đón chào khách thập phương.

Kết thúc Ngày hội, Ban Tổ chức đã trao 8 giải Nhất, 8 giải Nhì, 8 giải Ba, cùng các giải Khuyến khích ở 8 nội dung thi cho đội thi các xã, thị trấn.

Trần Sơn - Hoàng Dương