Chuyển đổi số thư viện là quá trình thực hiện áp dụng công nghệ thông tin, các nền tảng số đối với các thư viện truyền thống hoặc những thư viện được thành lập mới trong thời điểm hiện tại và tương lai. Việc chuyển đổi này sẽ xây dựng, kết nối liên thông các thư viện nhằm chia sẻ dữ liệu mọi lúc mọi nơi. Ngoài ra, thực hiện chuyển đổi số trong thư viện còn hướng đến xây dựng nền tảng mở để cộng đồng, doanh nghiệp cùng tham gia. Từ đó tạo ra một hệ sinh thái thư viện thông tin Quốc gia góp phần trong tiến trình xây dựng, phát triển thành phố thông minh trong thời đại công nghiệp 4.0.

Chuyển đổi số trong hoạt động thư viện.

Từ năm 2023, Thư viện tỉnh Sơn La (nay là Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La) bắt đầu triển khai “Chương trình chuyển đổi số ngành thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” với tổng kinh phí được cấp gần 2,5 tỷ đồng. Từ nguồn kinh phí này đơn vị đã đầu tư trang thiết bị hạ tầng công nghệ thông tin với các trang thiết bị Máy chủ, thiết bị Switch (24 port, cổng G), Đầu đọc mã vạch không dây, máy scan A3… Xây dựng phần mềm thư viện với nhiều phân hệ (phân hệ bổ sung; phân hệ biên mục; phân hệ ấn phẩm định kỳ; phân hệ bạn đọc; phân hệ quản lý tài nguyên số; phân hệ quản lý danh mục; phân hệ quản trị hệ thống; ứng dụng mượn và khai thác tài liệu số (android); ứng dụng mượn và khai thác tài liệu số (ios)...); đào tạo hướng dẫn sử dụng phần mềm cho cán bộ nghiệp vụ và cán bộ quản trị hệ thống.          

Công tác tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức về Chuyển đổi số được đơn vị chú trọng thực hiện, kết hợp trong các Hội nghị giao ban cơ quan, lãnh đạo đơn vị đã có tuyên truyền phổ biến về các chủ trương, chính sách, pháp luật, chiến lược về ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện Chuyển đổi số của Đảng và Nhà nước; nâng cao nhận thức của cán bộ, viên chức và người lao động trong đơn vị về thực hiện Chuyển đổi số để xây dựng chính quyền số, kinh tế số và xã hội số; xây dựng, thiết lập và duy trì thường xuyên các chuyên mục, chuyên trang về Chuyển đổi số trên các phương tiện thông tin đại chúng; viết bài về Chuyển đổi số trên Trang thông tin điện tử, diễn đàn trực tuyến; tuyên truyền trên Trang thông tin điện tử, mạng nội bộ của các cơ quan, tổ chức nhà nước.

Vấn đề nhân lực chuyển đổi số cũng được đặc biệt quan tâm. Đơn vị thường xuyên bố trí viên chức tham gia các chương trình tập huấn về chuyển đổi số, số hóa tài liệu do Thư viện Quốc gia tổ chức. Ngoài ra, tổ chức lớp tập huấn nội bộ tại đơn vị nhằm trao đổi kiến thức mới cập nhật đối với toàn thể viên chức trong đơn vị về công tác xử lý số hóa tài liệu, thực hành trực tiếp trên một số phần mềm offline, chuẩn bị các điều kiện cần thiết để khi hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, phần mềm thư viện số, các trang thiết bị sẽ đưa nguồn tài liệu số phục vụ bạn đọc theo hình thức trực tuyến…

Song song với các hoạt động đó, Thư viện tỉnh tập trung triển khai xây dựng các dự án số hóa tài liệu và tài nguyên thông tin, sản phẩm thông tin thư viện trên cơ sở tạo mới và tích hợp với cơ sở dữ liệu số sẵn có theo hướng mở. Đến nay Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đã xây dựng tài nguyên dạng số với 1.331 file (326.775 trang), trong đó: Tài liệu số được sưu tầm 208 file (18.385 trang); tài liệu số là xuất bản phẩm địa phương 770 file (283.787 trang; tài liệu số sách chữ Thái cổ của Thư viện tỉnh Sơn La 353 file (24.603 trang). Hiện nay, viên chức thực hiện chuyên môn của đơn vị đã sử dụng Phần mềm quản lý Thư viện số và Tri thức Brainlab vào công tác xử lý nghiệp vụ, công tác phục vụ bạn đọc, quản lý 91.429 biểu ghi. Phần mềm quản lý Thư viện số và Tri thức Brainlab, phần mềm đảm bảo tuân thủ chuẩn nghiệp vụ thư viện Marc21, AACR2, Dublin Core hỗ trợ liên thông trao đổi dữ liệu liên thư viện, hỗ trợ cán bộ thư viện kế thừa dữ liệu biểu ghi biên mục từ Thư viện Quốc gia Việt Nam trước khi đưa vào lưu thông, mà không phải biên mục mới từ đầu.

Thời gian tới, Bảo tàng và Thư viện tỉnh tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa việc chuyển đổi số trong lĩnh vực thư viện; nâng cao nhận thức, tăng cường công tác tuyên truyền; xây dựng kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; đẩy mạnh hoàn thiện năng lực số, phát triển tài nguyên thông tin số; nâng cao trình độ, kỹ năng quản lý, chuyên môn nghiệp vụ, công nghệ thông tin đối với cán bộ, viên chức; đẩy mạnh hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, sản phẩm và dịch vụ thư viện…

Như Thủy