Sơn La là tỉnh biên giới phía Tây Bắc của Tổ quốc, có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh và đối ngoại; là cửa ngõ giao lưu quan trọng với Lào và cộng đồng quốc tế; tuyến biên giới tỉnh Sơn La có chiều dài 274,056 km đường biên giới, 125 vị trí (126 mốc quốc giới), 11 cọc dấu và 11 cọc đánh dấu các điểm đặc trưng hướng đi của đường biên giới (từ mốc 257 đến mốc 259) tiếp giáp với tỉnh Luông Pha Bang và tỉnh Hủa Phăn, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào; vùng biên giới gồm 06 huyện (Sốp Cộp, Sông Mã, Mai Sơn, Yên Châu, Mộc Châu, Vân Hồ), khu vực biên giới có 17 xã. Trên toàn tuyến bố trí 10 đồn Biên phòng (có 02 cửa khẩu chính, 02 cửa khẩu phụ, 07 trạm kiểm soát Biên phòng).

Kể từ khi hai nước hoàn thành Kế hoạch tổng thể cắm tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới Việt Nam - Lào và Chính phủ hai nước tiến hành ký kết Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới và cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Lào ngày 16/3/2016 đến nay, chủ quyền lãnh thổ quốc gia, hệ thống đường biên giới, mốc quốc giới, cọc dấu biên giới trên địa bàn tỉnh Sơn La luôn được bảo vệ nguyên trạng; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng biên giới ổn định; nhân nhân hai bên biên giới cơ bản chấp hành tốt các quy định của Hiệp định, tin tưởng vào đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và an ninh biên giới quốc gia.

Tỉnh Sơn La luôn quan tâm thực hiện Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới và cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Lào

Ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực, thực hiện Chỉ thị số 36/CT-TTg ngày 13/9/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức thực hiện Nghị định thư về đường biên giới và mốc quốc giới và Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới và cửa khẩu biên giới quốc gia Việt Nam - Lào, UBND tỉnh Sơn La đã ban hành Kế hoạch số 24/KH-UBND ngày 14/01/2018 để tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị số 36/CT-TTg ngày 13/9/2017 của Thủ tướng Chính phủ. Chỉ đạo các sở, ban ngành, các đơn vị, UBND các huyện biên giới xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch sát tình hình thực tế cơ quan, đơn vị và tình hình địa bàn biên giới tỉnh Sơn La. Chỉ đạo các cấp, các ngành tổ chức tuyên truyền sâu rộng cho quần chúng nhân dân trên địa bàn tỉnh nói chung và đặc biệt quần chúng nhân dân ở KVBG thực hiện Nghị định thư về đường biên giới và mốc quốc giới Việt Nam - Lào, chấp hành tốt các nội dung quy định của Hiệp định.

Thực hiện nội dung của Hiệp định, UBND tỉnh Sơn La đã chỉ đạo các sở, ban, ngành của tỉnh, các đơn vị có liên quan, UBND các huyện biên giới theo chức năng, nhiệm vụ làm tốt công tác tham mưu cho UBND tỉnh trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo các lực lượng chức năng của tỉnh phối hợp với các lực lượng chức năng nước Bạn Lào trong công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trên tuyến biên giới của tỉnh. Hằng năm, báo cáo kết quả thực hiện nội dung Biên bản các Cuộc họp thường niên về biên giới giữa hai Chính phủ Việt Nam - Lào (từ Cuộc họp lần thứ 27 đến Cuộc họp lần thứ 31); ban hành các văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện nội dung Biên bản các Cuộc họp thường niên giữa Đoàn đại biểu biên giới hai nước Việt Nam - Lào; tham gia các Cuộc họp thường niên về biên giới giữa hai Chính phủ Việt Nam - Lào (từ Cuộc họp lần thứ 27 đến Cuộc họp lần thứ 32). Tổ chức thành công các Cuộc họp giao ban công tác biên giới định kỳ giữa tỉnh Sơn La với tỉnh Hủa Phăn (từ Cuộc họp lần thứ 14 đến Cuộc họp lần thứ 19) và giữa tỉnh Sơn La với tỉnh Luông Pha Bang (từ Cuộc họp lần thứ 7 đến Cuộc họp lần thứ 13) nước CHDCND Lào; đồng thời triển khai thực hiện các nội dung biên bản các Cuộc họp nói trên.

UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan, UBND các huyện biên giới tổ chức tuyên truyền, phổ biến Hiệp định; Luật Biên giới quốc gia, Luật Biên phòng Việt Nam, Nghị định số 34/2014/NĐ-CP ngày 29/4/2014 của Chính phủ về Quy chế khu vực biên giới đất liền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Nghị định số 112/2014/NĐ-CP ngày 20/11/2014 của Chính phủ Quy định về cửa khẩu biên giới đất liền, Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Hôn nhân và gia đình; Luật Hộ tịch, Quốc tịch; Luật Bảo vệ Môi trường; Luật Đất đai; Luật Lâm nghiệp; Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 09/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ “về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”… vận động nhân dân chấp hành đường lối, chủ trương của đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực phát triển kinh tế hộ gia đình theo các chương trình, đề án, kế hoạch của tỉnh. Kết quả, từ tháng 9/2017 đến nay, các đơn vị Bộ đội biên phòng (BĐBP) tỉnh đã triển khai được hơn 1.261 tổ/4.784 lượt cán bộ, chiến sĩ tuần tra, kiểm soát, bám nắm địa bàn khu vực biên giới; tổ chức 1.929 lần/44.182 lượt người tham gia tuyên truyền vận động nhân dân chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, chấp hành và thực hiện nội dung của Hiệp định, ổn định cuộc sống, không di cư tự do, không tham gia các hoạt động mua, bán, vận chuyển các chất ma túy.

Phối hợp với Đoàn Chuyên viên biên giới quốc gia Việt Nam - Lào tổ chức khảo sát, thống nhất vị trí cắm và tổ chức cắm các cọc đánh dấu làm rõ hướng đi của đường biên giới quốc gia Việt Nam - Lào từ mốc quốc giới số 257 đến mốc quốc giới số 259; khảo sát điểm sạt lở sống núi đường biên giới khu vực gần mốc quốc giới số 145 (huyện Sốp Cộp). Chỉ đạo Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh phối hợp với lực lượng bảo vệ biên giới của Bạn Lào tổ chức các hoạt động tuần tra bảo vệ an toàn đường biên giới, hệ thống mốc quốc giới từ tháng 9/2017 đến nay cụ thể đã tổ chức: Tuần tra song phương: 136 lượt tổ/3.264 lượt CBCS tham gia; tuần tra đơn phương bảo vệ đường biên cột mốc: 733 lượt tổ/3.240 lượt cán bộ chiến sĩ; tuần tra kiểm soát địa bàn: 3.247 lượt tổ/8.527 lượt cán bộ chiến sĩ.

Hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá của cư dân biên giới trên địa bàn tỉnh Sơn La vẫn được diễn ra thường xuyên. Việc mua bán, trao đổi hàng hoá được thực hiện tại khu vực các khẩu chính, cửa khẩu phụ, đường mòn lối mở và các chợ ở KVBG (chợ biên giới: Xã Chiềng Sơn, huyện Mộc Châu; xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu; xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã). Hàng hóa chủ yếu là vật liệu xây dựng (gạch, xi măng, sắt thép xây dựng…); dụng cụ sản xuất, máy móc vật tư nông nghiệp, giống cây trồng.., hàng hoá tiêu dùng: lương thực, thực phẩm; hàng nông, lâm sản (gỗ các loại, ngô, thóc, đậu đỗ các loại, dược liệu)... phục vụ nhu cầu sinh hoạt của nhân dân. Hiện nay, đời sống kinh tế cũng như mật độ dân cư tại khu vực biên giới của hai bên còn thấp, cơ sở hạ tầng phục vụ cho hoạt động thương mại ở khu vực biên giới yếu kém, do đó hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới hai bên còn nhiều hạn chế. Việc mua bán hàng hoá của cư dân chủ yếu vẫn là tại các chợ điểm tập trung hộ kinh doanh tại khu vực gần cửa khẩu biên giới, chợ biên giới dưới hình thức trao đổi hàng với hàng, hoặc bằng tiền mặt với tỷ giá xác định thông qua việc tự thỏa thuận.

Như Thuỷ