Qua 4 năm triển khai, Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và MN đã giải quyết hiệu quả một số vấn đề căn cơ, gốc rễ như: Xóa đói, giảm nghèo, tăng thu nhập, tạo việc làm, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa. Giải quyết tốt những vấn đề mang tính cấp bách như: Hỗ trợ nhà ở, đất ở, quy hoạch, ổn định dân cư tại những khu vực có nguy cơ sạt lở cao. Đặt nền móng, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của các địa phương; khuyến khích được tinh thần tự lực, tự cường, không trông chờ, ỷ lại của đồng bào DTTS; làm thay đổi đáng kể diện mạo và đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS và MN. Những kết quả bước đầu góp phần quan trọng trong nhiệm vụ giữ vững quốc phòng, đảm bảo an ninh, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, ổn định chính trị từ cơ sở, niềm tin của đồng bào đối với Đảng và Nhà nước ngày càng sâu sắc hơn.

Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh dự tại điểm cầu tỉnh Sơn La.

Trong giai đoạn 2022 - 2025, tổng vốn ngân sách Trung ương đã giao thực hiện Chương trình trên 89.728 tỷ đồng, đạt 85,5% (so với kế hoạch vốn được duyệt). Đến nay, trong 9 nhóm mục tiêu về Chương trình, có 6 nhóm cơ bản đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra. Trong đó, nổi bật như tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS cả giai đoạn đạt bình quân 3,2%; thu nhập bình quân của người DTTS đạt bình quân 45,9 triệu đồng, tăng 3,3 lần so với năm 2020, cao hơn 2 lần so với kế hoạch; 57,8% lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện thực tiễn của người dân và kinh tế - xã hội vùng DTTS và MN.

Xóa nhà tạm, nhà dột nát được 264.500 căn nhà; hỗ trợ đất ở cho 10.549 hộ, đất sản xuất 13.387 hộ, chuyển đổi nghề 54.899 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán 479.358 hộ. Sắp xếp, bố trí ổn định dân cư cho 25.056 hộ. Xây dựng 4.508 công trình hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, nước, trường học, trạm y tế, nhà cộng đồng. Bảo tồn hàng trăm lễ hội, làng nghề; khởi động nhiều mô hình khởi nghiệp và sản xuất theo chuỗi giá trị. Công tác chăm sóc sức khỏe, tiêm chủng, khám, chữa bệnh mở rộng, tiếp cận vùng sâu, vùng xa.

Thảo luận tại hội nghị, đại diện các bộ, ngành, địa phương, đại diện các tổ chức quốc tế, trưởng bản, hộ đồng bào DTTS đánh giá cao kết quả thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và MN tác động lớn tới đời sống đồng bào DTTS. Đồng thời chỉ rõ những vấn đề cần quan tâm trong giai đoạn 2026 - 2030 như: Còn 3/9 nhóm chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch đề ra. Quá trình ban hành một số văn bản hướng dẫn, quy định ở cấp trung ương kéo dài. Một số địa phương còn lúng túng trong quá trình triển khai thực hiện.

Tổ chức bộ máy thực hiện Chương trình không đảm bảo thống nhất, đồng bộ giữa các cấp, các địa phương. Đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp triển khai thực hiện ở cấp cơ sở còn thiếu và yếu; một số công chức, lãnh đạo có tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm nên chưa chủ động, thiếu quyết liệt, thiếu quyết tâm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ công tác quản lý, chỉ đạo điều hành còn hạn chế; nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách nhà nước chưa tương xứng với nhu cầu đầu tư của các địa phương; trong giai đoạn I nội dung, cơ chế phân bổ nguồn lực của Chương trình được xây dựng chung cho tất cả các địa phương trong khi điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa bàn thực hiện có sự khác nhau giữa các vùng miền nên một số địa phương còn gặp khó khăn trong quá trình triển khai trên thực tiễn.

Phát biểu chỉ đạo, kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu trong giai đoạn 2026 - 2030 thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và MN càng phải quyết liệt, rõ ràng hơn, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt điểm việc đó tập trung vào mục tiêu tiếp tục không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân các DTTS và MN, trên tinh thần năm sau cao hơn năm trước, nhiệm kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước; tạo ra phong trào, xu thế của người dân vùng DTTS và MN tự lực, tự cường, thoát nghèo, làm giàu từ bàn tay, khối óc, mảnh đất, khung trời của vùng quê mình; tiếp cận bình đẳng giáo dục y tế văn hóa và các nguồn lực đất nước; tạo ra nhiều công ăn việc làm sinh kế cho người dân thoát nghèo với các mục tiêu thiết thực, cụ thể, khả thi và dễ kiểm tra, dễ giám sát, dễ hiểu, dễ làm dễ đánh giá, với tinh thần không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Thủ tướng nhấn mạnh: Đầu tư cho vùng đồng bào DTTS và MN là đầu tư cho phát triển, vừa là trách nhiệm, nghĩa vụ, vừa là tình cảm, trái tim, bằng tình dân tộc, nghĩa đồng bào, sự chia sẻ, tính nhân văn cao cả, bằng tấm lòng “nói thật nghĩ thật, làm thật, hiệu quả thật”. Tập trung cụ thể hóa chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật của Nhà nước để tổ chức đồng bộ trong toàn hệ thống chính trị với quan điểm quyết tâm cao, nỗ lực lớn nhất, hành động quyết liệt…

Tại Hội nghị, Thủ tướng tặng Bằng Khen cho 18 tập thể có thành tích xuất sắc trong thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025.  

Quốc Tuấn