Giao lưu nghệ thuật dân gian hát then, đàn tính.

Hát then, đàn tính đã từ lâu là “món ăn tinh thần” không thể thiếu trong đời sống văn hóa của cộng đồng người Thái trắng, xã Ngọc Chiến, huyện Mường La. Theo quan niệm dân gian, “Then” có nghĩa là “Trời” và hát Then là điệu hát của thần tiên truyền lại. Vì vậy, Then Ngọc Chiến chỉ được “ứng truyền” từ thế hệ này sang thế hệ khác. Người được “ứng truyền” thường không được biết trước, có người không biết chữ, có người chưa bao giờ biết hát, được chọn làm then là ngoài ý muốn. Có nhiều đường then như Pang Khoăn, Thống Đẳm, Cấp Sắc hay Cầu Hoa; nhiều điệu hát khác nhau, như cúng Lễ điệu khẩu tu (vào cửa trời), dạng hát vui như: Then vào nhà mới, then chúc thơ, then tảo mộ, then trong đám cưới (được đệm bằng đàn tính).

Hát then thường trình diễn trong nhà (trước bàn thờ), và còn được diễn ra ở những sự kiện quan trọng như lễ cầu bình an, cầu mùa cho dân bản, mường, mừng nhà mới, dịp mừng cơm mới. Lời then là những câu chữ mộc mạc, chắt lọc từ đời sống hằng ngày của con người, đó là những kinh nghiệm đối nhân xử thế, lời khuyên răn, khích lệ, dễ hiểu, dễ nhớ. Nhắc đến hát then, không thể không nhắc tới vai trò quan trọng của cây đàn tính, nhạc cụ tạo nên sự độc đáo, khác biệt của những điệu then. Đặc biệt, nghệ thuật đàn Tính, hát Then đã được tổ chức UNESSCO công nhận, ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nghệ nhân ưu tú Lò Thị Hỷ thực hiện hát then.

Nghệ nhân ưu tú Lò Thị Hỷ (57 tuổi) ở bản Mường Chiến 2, là nghệ nhân hát then duy nhất của huyện đang nắm giữ những làn điệu Then cổ, với giọng hát trong trẻo ngọt ngào. Sau khi biểu diễn tại Ngày hội bà chia sẻ: Hát then đối với người dân tộc Thái trắng, tôi thường xuyên đi hát tại lễ hội mừng cơm mới của bản, của xã hoặc những khi có lễ hội. Giới trẻ ngày nay ít người biết hát then hoặc còn ngại ngùng khi hát, vì vậy tôi luôn quan tâm đến việc truyền dạy hát then cho nhiều thế hệ trẻ trong xã, để lưu truyền những lời khuyên răn, khích lệ, dễ hiểu dễ nhớ.

Biểu diễn đàn tính.

Các làn điệu hát then không chỉ là món ăn tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số mà nội dung của các bài then có rất nhiều nội dung phong phú, đa dạng như: Ca ngợi quê hương, bản làng, xây dựng nông thôn mới, xây dựng đời sống văn hóa, tuyên truyền pháp luật... Qua đó, giúp bà con hiểu biết hơn, đoàn kết hơn trong thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng quê hương ngày càng phát triển.

Đông đảo người dân và du khách tham gia giao lưu.

Ông Lò Văn Sây, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Hát then đàn tính đã gắn bó, đi vào đời sống tinh thần của người Thái trắng xã Ngọc Chiến từ lâu đời và đến nay vẫn được gìn giữ. Sau những ngày lao động sản xuất được ngồi cùng nhau, cầm cây đàn tính, cùng hát then sẽ cảm thấy quên hết mệt mỏi, ưu phiền, thấy cuộc sống tươi đẹp và có ý nghĩa hơn. Đặc biệt nghệ thuật đàn Tính, hát Then đã được tổ chức UNESSCO công nhận, ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Nhằm lưu giữ, bảo tồn hát then, đàn tính, xã đã phối hợp với Phòng Văn hóa Thông tin huyện, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chú trọng bồi dưỡng, khuyến khích các nghệ nhân hát then, đàn tính truyền dạy sâu rộng di sản này trong cộng đồng; thành lập các câu lạc bộ hát then, đàn tính. Toàn xã hiện có khoảng 6 người chế tác đàn tính, có 2 câu lạc bộ với 32 thành viên.

Chị Lan Anh, du khách đến từ Hải phòng chia sẻ: Đến với xã Ngọc Chiến vào Ngày hội Hoa Sơn tra tôi được trải nghiệm nhiều môn thể thao dân tộc Mông, tham quan các cảnh đẹp của Ngọc Chiến và đặc biệt nay được trực tiếp thưởng thức những giai điệu du dương của điệu hát then và đàn tính tôi thật sự rất thích thú.

Như Thủy