Trên địa bàn tỉnh có tổng số 160 điểm mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có tổng số 160 điểm mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường được quy hoạch gồm: 52 điểm mỏ đá xây dựng; 67 điểm mỏ cát xây dựng; 12 điểm mỏ sét gạch, ngói; 29 điểm mỏ đất san lấp. Thông qua việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch nêu trên, đã cơ bản phủ kín quy hoạch các mỏ đá, đất san lấp… tại các địa phương, phục vụ công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản, cung cấp nguyên vật liệu xây dựng cho các công trình trên địa bàn tỉnh.

Trên cơ sở quy hoạch được phê duyệt, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh cấp phép 38 mỏ đang hoạt động khai thác; 55 mỏ đang thực hiện thủ tục thăm dò, cấp phép, đấu giá trong năm 2023; Các mỏ còn lại đang rà soát và sẽ đưa vào đấu giá (nếu đủ điều kiện) trong năm 2024. Trong thời gian vừa qua, một số huyện trên địa bàn tỉnh xuất hiện tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng như cát, đá xây dựng; Mặt bằng giá vật liệu cát trên địa bàn toàn tỉnh có giá thành tăng, đặc biệt là giá cát tại các huyện: Mộc Châu, Vân Hồ, Quỳnh Nhai, Phù Yên, Bắc Yên (giá cát đổ bê tông dao động khoảng từ hơn 400.000 - 700.000 đồng/m3; Giá cát xây, cát trát dao động khoảng từ hơn 300.000 - 500.000 đồng/m3), đã làm ảnh hưởng không nhỏ tiến độ thi công các dự án, lập, quản lý chi phí xây dựng các dự án.

Nhằm khắc phục các khó khăn, vướng mắc nêu trên, đồng thời đáp ứng nguồn cung vật liệu xây dựng để các chủ đầu tư lập, quản lý chi phí xây dựng các dự án, đảm bảo tiến độ triển khai thực hiện các dự án, Sở Xây dựng đã hướng dẫn UBND các huyện, thành phố tháo gỡ khó khăn, vướng mắc vật liệu đá trong triển khai thực hiện các dự án đầu tư xây dựng. Đồng thời, chủ động nắm bắt diễn biến giá vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, định kỳ tổ chức khảo sát, công bố giá theo quy định của Bộ Xây dựng hoặc công bố giá sớm hơn khi cần thiết; Thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Sở Tài nguyên và Môi trường trong việc triển khai đấu giá các điểm mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo quy hoạch được duyệt; Phối hợp với UBND các huyện, thành phố trong việc rà soát, bổ sung các điểm mỏ có tiềm năng vào quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường khi đủ điều kiện theo quy định.

Mặt khác, Sở Xây dựng đã nghiên cứu, tổ chức xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật cấp phối vật liệu sử dụng cát nghiền cho bê tông và vữa trên địa bàn tỉnh Sơn La thống nhất, xin ý kiến Bộ Xây dựng và tham mưu trình UBND tỉnh ban hành tại Quyết định số 2780/QĐ-UBND ngày 29/12/2022 nhằm khắc phục nguồn cát tự nhiên trở nên khan hiếm, không có khả năng tái tạo; Hạn chế việc khai thác cát lòng sông, lòng hồ không kiểm soát dẫn đến sạt lở, ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng hệ sinh thái môi trường; Đồng thời ban hành Hướng dẫn số 51/HD-SXD ngày 15/3/2023 hướng dẫn các cơ sở sản xuất cát nghiền phải có công nghệ sản xuất phù hợp quy chuẩn, tiêu chuẩn, quản lý theo hệ thống chất lượng hiện hành và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường theo quy định, nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm, hạn chế sạt lở các bờ sông, suối, tăng cường bảo vệ môi trường; Tiết kiệm chi phí đầu tư, đảm bảo tiến độ triển khai thực hiện các dự án. Tuy nhiên, còn nhiều địa phương và các cơ sở sản xuất cát nghiền chưa thực sự được quan tâm, nghiên cứu triển khai thực hiện theo hướng dẫn, áp dụng trên địa bàn.

Về tình trạng khan hiếm vật liệu đá xây dựng: Nguyên nhân chủ yếu là do một số mỏ đá xây dựng hết hạn giấy phép khai thác, chưa được cấp phép khai thác, hoặc chưa hoàn thiện các thủ tục theo quy định về đất đai…

Về giá vật liệu cát xây dựng: Nguyên nhân chủ yếu giá thành cát xây dựng tăng do nguồn cung vật liệu cát xây dựng trên địa bàn tỉnh chủ yếu từ nguồn cát sông Đà và sông Mã, các huyện: Mộc Châu, Vân Hồ, Quỳnh Nhai, Phù Yên phải vận chuyển cát từ các huyện: Sông Mã, Bắc Yên về hoặc vận chuyển từ các tỉnh lân cận như: Điện Biên, Lai Châu, Hòa Bình, Phú Thọ làm tăng giá thành.

Quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản còn có sự chồng chéo với các quy hoạch chuyên ngành khác như: Quy hoạch Lâm nghiệp; Khoanh định khu vực cấm tạm thời, cấm hoạt động khoáng sản…

Mỏ đá Văn Cơi, huyện Phù Yên tạm dừng hoạt động do vướng mắc về đất đai.

Đối thoại tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, trong thời gian tới Sở Xây dựng triển khai một số giải pháp cụ thể như sau: Tổ chức khảo sát định kỳ, thường xuyên cập nhật, nắm bắt diễn biến giá vật liệu xây dựng trên thị trường, công bố giá theo quý hoặc công bố giá sớm hơn khi cần thiết đảm bảo theo quy định của Bộ Xây dựng, làm cơ sở cho các chủ đầu tư tham khảo, áp dụng phục vụ lập dự án, quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Tổ chức các cuộc họp đối thoại với Doanh nghiệp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động, sản xuất, kinh doanh của Doanh nghiệp. 

Tiếp tục chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành và UBND các huyện, thành phố trong việc rà soát, bổ sung các điểm mỏ có tiềm năng vào quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường khi đủ điều kiện theo quy định; Phối hợp chặt chẽ với Sở Tài nguyên và Môi trường trong việc triển khai đấu giá các điểm mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo quy hoạch được duyệt. Hướng dẫn các chủ đầu tư xem xét điều chỉnh áp dụng định mức cấp phối vật liệu sử dụng cát nghiền cho bê tông và vữa xây trát thay thế cát tự nhiên, để giảm khan hiếm nguồn cung cát tự nhiên.

Trọng Học