Tên gọi khác: Xá Cẩu, Mứn Xen, Pu Thênh, Tềnh, Tày Hạy

* Dân số: Dân tộc Khơ-mú có khoảng 43.000 người.

* Cư trú: Đồng bào sinh sống tập trung ở các tỉnh Nghệ An, Lai Châu, Sơn La, Thanh Hóa, Yên Bái..

Thiếu nữ Khơ mú - ảnh minh họa

* Ngôn ngữ: Tiếng Khơ-mú thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer.

 * Kinh tế: Người Khơ-mú sống chủ yếu bằng kinh tế nương rẫy. Cây trồng chính là lúa, ngô, khoai, sắn. Trong canh tác, đồng bào dùng dao, rìu, gậy chọc hốc là chính. Hái lượm săn bắn giữ vị trí quan trọng, nhất là lúc giáp hạt. Đồng bào nuôi gia súc, gia cầm chỉ để phục vụ dịp lễ lạt, tiếp khách. Nghề đan lát phát triển. Đồng bào đan các đồ dùng để vận chuyển, chứa lương thực…Người Khơ-mú không phát triển nghề dệt vải, nên thường mua quần áo, váy của người Thái để mặc.

 * Phong tục tập quán: Đến nay ở nhiều vùng người Khơ-mú vẫn còn du canh du cư. Làng bản của họ thường cánh xa nhau, nhỏ bé, ít dân.* Ở: Nhà cửa phần lớn làm sơ sài, đồ dùng trong nhà cũng ít ỏi.

Trang phục đàn ông Khơ mú - ảnh minh họa

* Trang phục: Sắc thái Khơ-mú thể hiện ở trang phục hầu như đã bị phai mờ tuy trang sức của phụ nữ còn có đôi điểm riêng biệt.

 * Quan hệ dòng họ: Các họ của người Khơ-mú thường mang tên một loài thú, một loài chim hay một thứ cây nào đó. Mỗi dòng họ coi thú, chim, cây ấy là tổ tiên ban đầu của mình và ăn thịt các loài động, thực vật này. Mỗi dòng họ có huyền thoại kể về lai lịch của tổ tiên chung, người cùng dòng họ coi nhau là anh em ruột thịt.

 * Hôn nhân - gia đình: Ở gia đình người Khơ-mú, vợ chồng bình đẳng, chung thủy. Người Khơ-mú có tục cưới ở rể một năm, sau đó mới đưa vợ về nhà mình. Khi ở nhà vợ, người chồng đổi họ theo vợ, còn nếu có con thì con theo họ mẹ, trái lại khi về nhà chồng thì vợ phải đổi họ theo chồng và các con lại mang họ bố. Người cùng dòng họ không được lấy nhau, nhưng con trai cô được lấy con gái cậu. Trong việc dựng vợ gả chồng và trong cuộc sống gia đình, vai trò của người cậu đối với các cháu rất quan trọng.

Điệu múa dân gian - ảnh minh họa

* Văn hóa: Người Khơ-mú tin vào các loại 'ma', đặc biệt là 'ma trời', 'ông sét', 'ma đất', 'ma rừng', 'ma nương', 'ma bản', 'ma nhà', 'ma tổ tiên'…Trong một năm, đồng bào có những nghi lễ tôn giáo chính như: cúng ma mường, ma bản, thờ cúng tổ tiên và các nghi lễ liên quan đến lao động sản xuất.
Dân tộc Khơ-mú có truyền thống văn hóa lâu đời, phong phú, tuy cuộc sống vật chất còn nghèo, nhưng cuộc sống tinh thần khá dồi dào.