Hiện nay cầu Tà Vài đã trở thành di tích lịch
sử nằm ngay cạnh quốc lộ 6
Năm 1965, giặc Mỹ đã dùng
không quân, biệt kích điên cuồng phá hoại miền Bắc nhằm ngăn chặn sự chi viện của
miền Bắc đối với đồng bào miền Nam. Cây cầu Tà Vài ngày đó là trọng điểm mà giặc
Mỹ bắn phá, ngày 20-6-1965, máy bay Mỹ đã ném 6 quả bom xuống bản Khâu Đay (Chiềng
Hặc, Yên Châu) và 20 quả rốc két xuống cầu Tà Vài. Bắt đầu từ đây, các loại máy
bay Mỹ liên tục bắn phá Yên Châu, nhưng do có sự chuẩn bị tốt các phương án đối
phó với chiến tranh phá hoại của Mỹ nên Yên Châu bước vào cuộc chiến mà không bị
bất ngờ. Lúc này cây cầu Tà Vài trở thành nơi giao tranh quyết liệt giữa ta và
địch. Với quyết tâm bảo đảm mạch máu giao thông thông suốt trong mọi tình huống,
quyết bám trụ tại trọng điểm giao thông cầu Tà Vài, lực lượng dân quân tự vệ cùng
các đơn vị lực lượng vũ trang đã luôn bám mặt đường và cầu để đảm bảo cho xe
thông tuyến. Tại đây, từ tháng 3 đến 12-1966 ta đã bố trí Tiểu đoàn 14 pháo cao
xạ để bảo vệ cầu Tà Vài, trong đó Đại đội 3 gồm 2 khẩu đội pháo 37 ly được bố
trí trận địa khu vực đồi bản Tát, giáp cầu Tài Vài, Đại đội 2 gồm 4 khẩu 37 ly
được bố trí liên hoàn ở phía Tây cầu Tà Vài. Ngoài hai trận địa chính với phản
lực là pháo 37 ly, còn một trận địa phụ gồm 1 đại đội 12,7 ly được bố trí ở địa
hình thấp hơn cũng ở gần cầu Tà Vài. Để bố trí được trận địa như vậy, nhân dân
bản Tà Vài đã cùng bộ đội đào công sự làm đường vòng quanh sườn đồi để kéo pháo
lên. Mỗi khẩu pháo 37 ly phải huy động 200 người mới kéo được.
Để động viên tinh thần và
giúp đỡ bộ đội chiến đấu, nhân dân bản Tà Vài vừa hăng hái tham gia chiến đấu,
vừa sản xuất lúa gạo để đóng góp cho tiền tuyến. Trong những năm tháng đó, nhân
dân Tà Vài đã cùng với các bản khác trong xã Chiềng Hặc đóng góp gần 9 tấn rau,
500kg gia cầm, hàng tấn lương thực… Ngoài ra, đội văn nghệ của xã còn đến tận
trận địa phục vụ bộ đội và dân quân. Nhiều lần phải di chuyển trận địa, nhân
dân đã cùng bộ đội lấy dây rừng bện lại để kéo pháo; lấy tre, nứa làm lán cho bộ
đội và giúp bộ đội đào trên 3.000 mét hầm trú ẩn trên trận địa với quyết tâm bảo
vệ huyết mạch giao thông cho chiến trường. Địch phá hỏng cầu, đường, nhưng tinh
thần của quân và dân ở đây không hề nao núng, mặc cho bom đạn gào thét vẫn hăng
hái sửa đường cho xe qua, với phong trào thi đua “Tiếng hát át tiếng bom” và “Địch
phá, ta sửa ta đi. Địch phá ta cứ đi”.
Ngày 8-12-1966, địch tổ chức
3 tốp máy bay thả bom trên đồi nơi có trận địa pháo phòng không và bắn phá cầu
Tà Vài, lúc này 2 nhịp cầu đã bị trúng bom và rơi xuống suối, giao thông đường
6 bị cắt đứt. Do cầu ở vị trí hiểm trở, suối rộng, nước sâu, hơn nữa giặc lại
đánh cả ngày lẫn đêm nên rất khó làm lại cầu. Trước tình hình đó, đơn vị bảo vệ
cầu quyết định làm đường tránh và đường ngầm để đảm bảo giao thông bằng mọi
giá. Đường ngầm cầu Tà Vài được quân và dân làm cách chân cầu khoảng 1km về
phía hạ lưu, nhưng giặc vẫn phát hiện và tiếp tục bắn phá. Với tinh thần chiến
đấu dũng cảm, các đơn vị bộ đội và dân quân tự vệ đã bảo đảm tốt mạch máu giao
thông. Phát huy truyền thống chiến đấu ngoan cường, tinh thần đoàn kết một
lòng, nhân dân bản Tà Vài với khí thế sục sôi căm thù quân xâm lược, biến thành
hành động cách mạng trong chiến đấu và sản xuất, góp phần xuất sắc vào thành
tích đánh bại âm mưu mở rộng chiến tranh của đế quốc Mỹ. Tại trận địa cầu Tà
Vài, quân và dân Yên Châu đã bắn rơi 2 máy bay F105 và bắt sống giặc lái Mỹ bằng
súng trường, huyết mạch chi viện cho Miền Nam luôn thông suốt, chiến công đó đã
nhanh chóng lan rộng đi khắp nơi, được cả nước biết đến.
Ngày nay, chiến tranh đã lùi
vào quá khứ, người dân Tà Vài chăm chỉ lao động sản xuất và tiếp tục đóng góp sức
người, sức của cho quê hương, nơi có cây cầu Tà Vài ghi dấu tội ác của đế quốc
Mỹ trong cuộc chiến xâm lược Việt Nam. Nói đến cầu Tà Vài là nói đến tinh thần
chiến đấu anh dũng kiên cường và chiến đấu vẻ vang của quân và dân Yên Châu.
Diệp Hương